🌈 North Gujrat News
કફ સિરપના કારણે અત્યાર સુધીમાં 21 બાળકોના મોત — અનેક રાજ્યોમાં પ્રતિબંધ લાગુ, કેસ પહોંચ્યો સુપ્રીમ કોર્ટ સુધી
ગુજરાતથી લઈને મધ્યપ્રદેશ અને ઉત્તર પ્રદેશમાં કફ સિરપ અંગે ચિંતા વધી રહી છે, આરોગ્ય તંત્ર સક્રિય થયું છે.
દેશમાં ફરી એકવાર દવા ઉત્પાદન અને નિયંત્રણ વ્યવસ્થાની ખામીઓ સામે આવી છે. છેલ્લા બે અઠવાડિયામાં દેશમાં કફ સિરપના સેવન બાદ 21 બાળકોના મોત થયાના અહેવાલો સામે આવ્યા છે. આ બનાવને કારણે અનેક રાજ્યોમાં ફાર્માસ્યુટિકલ ક્ષેત્રમાં હલચલ મચી છે. શરૂઆત મધ્યપ્રદેશના છિંદવાડા અને બાલાઘાટ જિલ્લાથી થઈ હતી, પરંતુ થોડા જ દિવસોમાં તેની અસર ઉત્તરપ્રદેશ, રાજસ્થાન અને ગુજરાત સુધી પહોંચી ગઈ છે.
- મધ્યપ્રદેશમાં સૌથી વધુ 11 બાળકોના મોત નોંધાયા, છિંદવાડા અને બાલાઘાટ સૌથી વધુ અસરગ્રસ્ત.
- કફ સિરપમાં “ડાયએથિલીન ગ્લાયકોલ (DEG)” નામક ઝેરી રસાયણનું પ્રમાણ મર્યાદા કરતાં વધારે હોવાનું લેબ રિપોર્ટમાં બહાર આવ્યું.
- ગુજરાત, ઉત્તરપ્રદેશ, રાજસ્થાન અને મહારાષ્ટ્રમાં કફ સિરપના વિવિધ બેચ પર તાત્કાલિક પ્રતિબંધ લાગુ.
આરોગ્ય વિભાગ દ્વારા ઝડપથી નમૂનાઓ એકત્રિત કરી તપાસ માટે મોકલવામાં આવ્યા. કેન્દ્રિય દવા પ્રયોગશાળાએ (CDSCO) પ્રકાશિત કરેલા પ્રાથમિક અહેવાલમાં જણાવાયું કે કેટલાક સિરપના નમૂનાઓમાં “ડાયએથિલીન ગ્લાયકોલ” નામક ઝેરી રાસાયણ મળી આવ્યું છે. આ રસાયણ સામાન્ય રીતે ઔદ્યોગિક ઉપયોગ માટે બનાવવામાં આવે છે અને માનવ શરીર માટે અત્યંત હાનિકારક છે.
આ ઘટના બાદ રાજ્ય સરકારોએ તાત્કાલિક ફાર્માસ્યુટિકલ કંપનીઓ પર દરોડા પાડવાનું શરૂ કર્યું. મધ્યપ્રદેશના આરોગ્ય મંત્રી દ્વારા જણાવાયું કે “કોઈપણ નિર્માતા અથવા ડિસ્ટ્રીબ્યુટર જો બેદરકારીથી આવી દવા બજારમાં મૂકે છે તો તેમના સામે ગુનાહિત કાર્યવાહી થશે.”
ગુજરાતના આરોગ્ય વિભાગે પણ પ્રતિબંધ લગાવ્યો છે અને તમામ જિલ્લા હોસ્પિટલમાં આવા કફ સિરપનો ઉપયોગ બંધ કરવાની સૂચના આપી છે. ગુજરાતમાં અત્યાર સુધી કોઈ મૃત્યુ નોંધાયું નથી, પરંતુ સાવચેતી રૂપે નિયંત્રણ આદેશ આપવામાં આવ્યો છે.
ડાયએથિલીન ગ્લાયકોલ (DEG) એક અત્યંત ઝેરી રસાયણ છે જે શરીરમાં પહોંચે ત્યારે કિડની, લિવર અને નર્વસ સિસ્ટમને ગંભીર નુકસાન પહોંચાડે છે. 1937માં અમેરિકા માં પણ સમાન ઘટના થઈ હતી, જેમાં “Elixir Sulfanilamide”ના સેવનથી 100 કરતાં વધુ લોકોનાં મોત થયા હતા. ત્યારબાદ વિશ્વભરમાં દવા નિયંત્રણ માટે કડક કાયદા બનાવાયા હતા. પરંતુ આ ઘટના બતાવે છે કે આજે પણ ભારતમાં આવી બેદરકારી ચાલુ છે.
સુપ્રીમ કોર્ટમાં દાખલ અરજીમાં જનહિત માટે કેન્દ્ર સરકારને રાષ્ટ્રીય સ્તરે તપાસ કમિટી રચવાની માંગ કરવામાં આવી છે. અરજીકર્તાએ દલીલ કરી છે કે દવા ઉત્પાદન ક્ષેત્રમાં “Zero Accountability” છે અને નાના રાજ્ય સ્તરના લેબ્સ પૂરતા નથી. સુપ્રીમ કોર્ટએ કેન્દ્ર અને તમામ રાજ્યોને નોટિસ જારી કરી છે અને બે અઠવાડિયામાં અહેવાલ માંગ્યો છે.
આરોગ્ય નિષ્ણાતોનું કહેવું છે કે દેશમાં નાના ઉદ્યોગો અને કોન્ટ્રાક્ટ મેન્યુફેક્ચરર્સ દવા બનાવે છે પણ તેમના પર યોગ્ય નિયંત્રણ નથી. ઘણા ઉદ્યોગોમાં ગુણવત્તા નિયંત્રણ વિભાગ માત્ર કાગળ પર હોય છે. નિયમિત લેબ ચકાસણી અને બેચ-ટેસ્ટીંગ વિના દવા બજારમાં મુકાઈ જાય છે.
આરોગ્ય મંત્રાલયે તાત્કાલિક આ પ્રકારની દવાઓની રાષ્ટ્રીય યાદી તૈયાર કરવાની સૂચના આપી છે. તમામ રાજ્ય ડ્રગ કંટ્રોલર્સને આ દવાઓના બેચ પર પ્રતિબંધ લગાવી બજારમાંથી જપ્તી કરવા માટે સૂચના આપવામાં આવી છે.
- કોઈપણ અજાણી બ્રાન્ડની કફ સિરપ બાળકોને ન આપવી.
- લેબલ વગરની દવાઓ અથવા ડોક્ટરની સૂચના વિના ખરીદેલી દવાઓનો ઉપયોગ ટાળવો.
- જો કોઈ બાળકને દવા લીધા બાદ તકલીફ થાય તો તરત હોસ્પિટલ સંપર્ક કરવો.
- ફાર્મસી દ્વારા વેચાતી તમામ દવાઓની મંજુરી નંબર ચકાસવી.
ફાર્માસ્યુટિકલ ઉદ્યોગના નિષ્ણાતોનું કહેવું છે કે આ ઘટના ભારતની દવા નિકાસ પર પણ અસર કરી શકે છે. છેલ્લા કેટલાક વર્ષોમાં ગેમ્બિયા અને ઉઝબેકિસ્તાનમાં પણ ભારતીય કફ સિરપથી બાળકોના મોત થયા હતા. એ બનાવ બાદ WHOએ ભારતીય દવા ઉત્પાદકોને કડક ચેતવણી આપી હતી.
આરોગ્ય મંત્રાલયના સચિવે જણાવ્યું કે આ વખતે સરકાર કડક પગલાં લેશે અને જો કોઈ કંપનીએ નિયમોનું ઉલ્લંઘન કર્યું હશે તો તેમની લાયસન્સ રદ્દ કરવામાં આવશે.
અનેક રાજ્યોમાં હેલ્થ એડવાઇઝરી જાહેર કરવામાં આવી છે. નાગરિકોને અપીલ કરવામાં આવી છે કે જો તેમના ઘરે કોઈ કફ સિરપનો બોટલ હોય અને તેમાં લેબલ અથવા બેચ નંબર સ્પષ્ટ ન હોય, તો તેને તાત્કાલિક નષ્ટ કરવો.
WHO અને UNICEFએ પણ ભારત સરકારને સહકાર આપવા માટે ટીમ મોકલવાની ઓફર કરી છે. વિશ્વ સ્તરે આ બનાવને ગંભીરતાથી લેવામાં આવ્યો છે અને ભારતને દવા સુરક્ષા પ્રોટોકોલ મજબૂત બનાવવા સલાહ આપવામાં આવી છે.
આરોગ્ય નિષ્ણાતોનું કહેવું છે કે આવી ઘટનાઓ માત્ર ફાર્માસ્યુટિકલ કંપનીઓની ભૂલ નથી, પરંતુ સિસ્ટમેટિક નિષ્ફળતા છે. પરીક્ષણ, નિયંત્રણ, મંજૂરી અને માર્કેટ સર્વેલન્સની કડી વચ્ચે સુમેળ ન હોય ત્યારે આવી દુર્ઘટનાઓ બને છે.
તપાસની દિશામાં ફોરેન્સિક અને લેબોરેટરી રિપોર્ટ આવતાં જ કેસ વધુ સ્પષ્ટ થશે. હાલ માટે માતા-પિતાને સાવચેતી રાખવાની સલાહ આપવામાં આવી છે.
નોંધ : આ લેખ માત્ર નાગરિકોમાં જાગૃતતા ફેલાવવાના હેતુથી પ્રકાશિત છે. કોઈ વ્યક્તિ કે સંસ્થા વિષે ખોટી ધારણા પેદા કરવી એ ઉદ્દેશ નથી.
1 ટિપ્પણીઓ
હા રાઈટ
જવાબ આપોકાઢી નાખો